Ο Σπύρος Δημ. Λουκάτος γεννήθηκε στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς το 1915, όπου και πραγματοποίησε τις εγκύκλιες σπουδές του. Το 1937 αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Στη διάρκεια του ελληνο-ιταλικού πολέμου υπηρέτησε στην Κεφαλονιά και στη συνέχεια ως εκπαιδευτής στο Σύνταγμα Δωδεκανησίων στο Χαϊδάρι Αττικής, με το οποίο τον Ιανουάριο του 1941 προωθήθηκε στη ζώνη των πρόσω και πήρε μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις στο μέτωπο Αρμενοχωρίου-Φλώρινας-Μοναστηρίου. Μετά την κατάρρευση του μετώπου επέστρεψε στην Κεφαλονιά και συνέβαλε στη θεμελίωση της Εθνικής Αντίστασης στη γενέτειρά του· σύντομα αναδείχθηκε σ' ένα από τα κορυφαία ηγετικά στελέχη του ΕΑΜ, ενώ ταυτόχρονα υπηρετούσε ως φιλόλογος καθηγητής σε Γυμνάσια του νησιού. Για την αντιστασιακή του δράση καταδιώχθηκε από τους κατακτητές: φυλάκιση, καταδίκη σε εκτέλεση, την οποία απέφυγε, μαζί με άλλους αγωνιστές, χάρη στις λαϊκές κινητοποιήσεις.
Ο Σπ. Λουκάτος επιδόθηκε και στην επιστημονική μελέτη και αρχειακή έρευνα. Το πλούσιο μέχρι σήμερα συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει 15 βιβλία ιστορικού περιεχομένου και περισσότερα από 260 δημοσιεύματα σε επιστημονικά περιοδικά της χώρας και του εξωτερικού.